Persoonlijke sfeerimpressie door Vincent van Dongen

Foto: Jack van Dalen

Inclusie is een groot goed, een ideaal dat De Kentering ook nastreeft, maar voor mensen met een psychische kwetsbaarheid zijn er heel veel hindernissen te overwinnen om mee te doen in de samenleving. Juist daarom organiseerde De Kentering op 8 mei 2025 haar tweejaarlijkse Dag van de Kwaliteit onder de titel ‘Ik doe niet mee!’

Troost

De aftrap van de Dag werd gedaan door Kentering-medewerker Monique, die een stil toneelstuk speelde waarin ze troost zoekt bij het AI-programma ChatGPT om haar hart te luchten over dat ze zich aan de kant voelt staan. Vervolgens werd dat live driestemmig door drie zangeressen vertolkt, begeleid op gitaar met het lied ‘Speed of Sound’. Deze Dag van de Kwaliteit opende daarmee veel meer verstild dan de gebruikelijke spetterende opening. Deze Dag van de Kwaliteit werd georganiseerd door een nieuwe frisse groep mensen van De Kentering. Ikzelf sprak traditiegetrouw wel het welkomstwoord uit, maar zat niet in de organisatie en kon dus zelf als bezoeker de Dag ervaren.

Warme deken

Wat mij bijbleef van de sfeer van de dag, is dat deze – zoals het schilderij in ons pand aan de Limoslaan 10 ook verbeeldt – voelt als een warme deken. Veel bezoekers komen al jaren naar de Dag van de Kwaliteit. Het is voor velen een gelegenheid voor weerzien en bijpraten, vooral bij de lunch. Het is wel een heel intense dag, met een plenaire opening met debat ‘s ochtends en in de middag de keus uit vele workshops. Dat kost voor velen veel energie om allemaal mee te maken. Bij de afsluiting is de zaal die in de ochtend nog vol zat, dan ook maar voor een derde gevuld.

Hindernissen

Na een indrukwekkend ervaringsverhaal van Lieke is er een debat over de vraag, tegen welke hindernissen mensen die psychisch kwetsbaar zijn aanlopen? Hoe kunnen organisaties en gemeentelijk beleid bijdragen aan meedoen? Wanneer hindert beleid het meedoen juist? Paneldeelnemers zijn ervaringsdeskundige Robin, werkzaam bij de Hogeschool Arnhem & Nijmegen, Bas Kerssies, die onderzoek doet naar het functioneren van WMO en Participatiewet voor mensen met wie het minder goed gaat, Anke van Diepenbeek die projectmedewerker Inclusie is bij de gemeente Nijmegen, Judith van de Buurtteams en Michelle van MEE Plus, allebei organisaties die ondersteuning bieden.

Knellend

De conclusie van het debat is dat mensen in hun streven mee te doen in de samenleving het beste gesteund zijn, wanneer ze zich gehoord voelen door medewerkers van de gemeente en andere organisaties. Met name als die medewerkers bereid zijn een stapje extra te zetten en niet vast blijven houden aan vaste procedures. Er zijn veel regelingen om mensen te helpen mee te doen in de samenleving en veel aanbod van organisaties. Wat echter tegenwerkt is dat regels knellend kunnen zijn. Dat mensen niet weten wáár ze met hun vraag het beste terecht kunnen voor steun. In het welkomstwoord zei ik daarom ook al “De onafhankelijke cliëntondersteuning van De Kentering is er voor je als je door de bomen het bos niet meer ziet, of als je het gevoel hebt van het kastje naar de muur gestuurd te worden.”

Angst

Ook uit ervaringen die naar boven komen bij dit debat blijkt weer, dat de regelgeving rond werk en inkomen ervoor zorgt dat mensen terugdeinzen voor meedoen. De huidige wetten en regels zorgen voor grote en niet goed in te schatten consequenties van meer gaan werken. Een geluid dat tijdens eerdere edities van de Dag van de Kwaliteit over werk en over armoede ook al te horen was. Of werk nu vrijwillig is of betaald, de angst is groot bij mensen dat ze er financieel voor afgestraft worden of met sterke dwang & drang te maken krijgen. Die stress verergert mentale klachten en doet de draagkracht afnemen. De regelgeving werkt daardoor het niet kunnen meedoen in werk juist in de hand.

Meedoen

Er wordt veel gepraat over de gemeente Nijmegen, waar veel goede regelingen bestaan zoals de Meedoenregeling, maar meedoen is ‘een postcodeloterij’, zo merkt iemand uit het publiek op: buiten de gemeentegrenzen, in gemeenten met een minder sociaal en meer rechts georiënteerde bestuur, zijn de regelingen kariger of zelfs ontbrekend. Terwijl die regelingen hard nodig zijn. Ze zouden eigenlijk niet moeten hoeven bestaan, maar als je niet kunt werken schiet het inkomen zelf zonder extra’s tekort om mee te kunnen doen.

Lijden

De workshops in de middag gooien het over een andere boeg. Naast de hindernissen die de maatschappij opwerpt, kunnen je eigen gedachten en emoties hindernissen creëren om mee te doen. Hoe kun je gedachten aanpakken die je hinderen? Die je angstig maken? Gedachten dat je niet de moeite waard bent? Verschillende workshops geven daar verschillende invalshoeken voor. Ikzelf heb een workshop meegemaakt over ‘The Work’ van Byron Katie. Zij had last van depressies en eetstoornissen, en kwam erachter dat het haar hielp als zij haar eigen gedachten onder de loep nam, die ze had in situaties die haar stress gaven. De uitnodiging is om te kijken wat er zou gebeuren met een andere gedachte. Ik bracht in dat het besef van onrecht in de wereld mij enorm veel stress en pijn bezorgt. Maar de situatie waarin dat zich voordoet, is gewoon bij mij thuis zittend op de bank of op mijn bureaustoel, als ik een nieuwsbericht lees. De situatie is voor en na het lezen dezelfde; het hier en nu is dat ik op de bank of de bureaustoel zit, veilig en stil in huis. Weliswaar is de rest van de wereld echt, maar het lijden van mij, dat veroorzaak ik door mijn gedachten. Het is de gedachte die de pijn geeft.

Mooier

Eenzelfde parallel beleef ik in de volgende workshop die ik volg: ‘Op date met jezelf’ is een mooi gevonden titel, maar draait eigenlijk om het waardenkompas. De deelnemers worden uitgenodigd uit een lijst met waarden er acht uit te pikken die voor jou leidend zijn. Voor mij komt er een kompasroos uit met vijf waarden die de maatschappij betreffen, met slechts drie waarden voor mijzelf. Het is dezelfde uitkomst als bij mijn ACT-therapie, die ook een lijst voorlegde. Maar een andere oefening daar was de vraag – zo vertel ik in de workshop – “wat zou je grafschrift zijn?” Welnu, “hier ligt Vincent, hij heeft de wereld proberen te verbeteren, het is hem niet gelukt, maar hij heeft het geprobeerd en we zullen hem missen”. Welke waarden blijken daaruit? Een meer persoonlijke insteek: humor, verbondenheid, vriendschap. “Wacht eens even”, reageert een andere deelnemer fel, “jij maakt de wereld wel beter, want er is iedere twee jaar een Dag van de Kwaliteit!”.  Al zat ik zelf dit keer dus niet in de organisatie, het is een mooie opsteker: de wereld is niet alleen al het grote leed, de wereld is ook het kleine dat je in Nijmegen voor elkaar betekent.

Ontmoeting

In de jaren dat ik de Dag van de Kwaliteit mee hielp organiseren, leerde ik aardig wat mensen kennen die een vaste bezoeker zijn. Voor wie elkaar weerzien ook een waarde geeft aan deze dag. Veel mensen treffen elkaar bij de lunch en bij de naborrel. Niet alleen inhoudelijk, maar ook qua sfeer was het een mooie dag. Onder de titel “Ik doe niet mee!” was deze Dag van de Kwaliteit een dag van ontmoeting, waarvan ik hoop dat iedereen die er was, het gevoel had ”hier tel ik mee”.